Kavala, naširoko poznata luka koja kopneni deo Grčke povezuje za ostrvima na severu zemlje, posebno je poznata putnicima koji se kreću ka ostrvu Tasos. Ukoliko ove sezone planirate da na putu ka svom letovalištu prođete pored Kavale, preporučujemo da ovde zastanete i otkrijete zašto je baš ova destinacija oduvek bila odmorište velikih putnika poput Filipa II Makedonskog, Marka Antonija, Apostola Pavla, te i danas ostala popularna stanica mnogobrojnih turista.

Zapadno od mesta Krinides, samo 15km od Kavale i 21km od Drame, nalazi se arheološko nalazište Filipi, smešteno na putu koji povezuje ova dva grada. Do lokaliteta se može stići za 20-30 minuta vožnje od Kavale redovnim autobuskim prevozom (KTEL), taksijem ili sopstvenim prevozom. Osim toga, izlete do ove kulturno istorijske znamenitosti možete vrlo lako pronaći i u ponudi brojnih turističkih agencija iz Srbije i Grčke.

Na početku nove ere Filipi je bio veliki grad i usprkos relativno malom broju stanovnika, važno trgovačko središte smešteno na glavnoj saobraćajnici između Rima i njegovih provincija na Bliskom istoku. Poslednjih godina, naročito nakon što je uvršten u Uneskov (UNESCO) popis mesta svetske baštine u Evropi 2016. godine, postao je veoma interesantan za turiste. S obzirom na to da se ostaci antičkog grada Filipi nalaze u kopnenom delu Grčke, pa tako nisu primarno interesantni turistima koji dolaze u ovu zemlju zbog mora i sunca, oni svakako mogu postati deo vašeg letovanja u formi prijatnog izleta ili svojevrsna atrakcija van letnje sezone, na proleće ili jesen. Za ljubitelje kulturnih manifestacija, svakog leta od jula do kraja avgusta ovde se već 59 godina organizuje Festival Filipi u okviru kojeg se prikazuju predstave antičkog i modernog pozorišta, klasičnog plesa, muzičke večeri, koncerti i još mnogo toga. Jedan deo posetilaca se za ovo mesto interesuje zbog arheologije i činjenice da se na tu mogu pronaći ostaci iz nekoliko različitih istorijskih epoha, dok u poslednje vreme veliko interesovanje vlada i od strane hrišćana iz različih delova sveta koji ovde sve više dolaze radi krštenja u potoku u kome je apostol Pavle po prvi put obavio krštenje jedne Evropljanke, poznate pod imenom Sveta Lidija iz Tijatire.

Drevni grad Filipi, koji važi za najznačajniji arheološki lokalitet u istočnoj Makedoniji, leži na ivicama močvare koja pokriva jugoistočni deo ravnice Drama. Uočivši izobilje plemenitih metala, drveta i poljoprivrednih proizvoda, nalazište su prvobitno kolonizovali ljudi sa Tasosa osnovavši grad Krinides 360. godine pre nove ere. Ubrzo nakon osnivanja, Krinides je postao meta Tračana (365. godine pne), zbog čega kralj Filip II Makedonski koji, svestan ekonomskog i strateškog potencijala ovog mesta, kreće u pohod osvajanja, utvrđuje i preimenuje grad po sebi.

Helenistički Filipi je imao utvrđenje, pozorište, nekoliko javnih zgrada i privatnih kuća. Izgradnja puta Via Egnatia kroz grad, u drugom veku pre nove ere, učinila je Filipi važnim regionalnim centrom. Dramatična bitka u Filipima, koja je održana izvan zapadnih zidina grada 42. godine pne, bila je prekretnica u istoriji grada. Grad je osvojen od strane rimskog cara Oktavijana Avgusta i preimenovan u Koloniju Avgusta Julia Filipenzis (Colonia Augusta Julia Philippensis) koja se potom razvila u finansijski, administrativni i umetnički centar.

Još jedan važan događaj obeležio je istoriju ovog grada samo jedan vek kasnije. Sveti Pavle je osnovao prvu hrišćansku crkvu na evropskom tlu u Filipima 49-50. godine nove ere.

Tri veličanstvene bazilike i kompleks Oktagon, kao i katedrala posvećena Svetom Pavlu, podignute su u centru grada između četvrtog do šestog veka nove ere. Nakon niza zemljotresa i slovenskih upada, donji grad je postepeno napušten početkom sedmog veka. Filipi je u formi tvrđave preživeo tokom vizantijskog perioda, sve do njegovog konačnog raspada u XIV veku, posle turskog osvajanja.

Najvažniji spomenici nalazišta su gradske zidine (Tvrđava), Akropolj, Pozorište, Forum, Bazilika A, Bazilika B, i Oktagon.

Zidine dugačke 3,5km počinju na utvrđenom Akropolju na vrhu brda i okružuju podnožje brda i deo ravnice (prva faza izgradnje: Philip II, sredinom četvrtog veka pre nove ere; druga faza izgradnje: Justinijana I, 527-565 godine). Unutar akropolja se nalazi toranj iz kasno-vizantijskog perioda.

Pozorište, koje je verovatno podigao kralj Filip II sredinom četvrtog veka pre nove ere, potpuno je redizajnirano u drugom i trećem veku nove ere kako bi bilo prilagođeno rimskom carstvu.

Rimski Forum, gradski administrativni centar (trg) u rimskom periodu, predstavljao je jedinstven kompleks javnih objekata postavljenih oko centralnog trga, sa dve luksuzne vile na severoistoku i severozapadu.

Veliki asfaltni put koji vodi severno od Foruma identifikovan je kao drevni magistralni rimski put Via Egnatia.

Bazilika A (kraj petog veka nove ere) je velika trobrodna bazilika, dužine 130 metara i širine 50 metara, sa transeptom, kvadratnim atrijumom, galerijom nad brodovima, pripratom, i neobičnom kupolom sa impresivnim freskama smeštenim u predsoblju kapele.

Bazilika B (oko 550. godine nove ere) je trobrodna bazilika sa pripratom i aneksima na severu i jugu (kupola i sakristija). Naos je pravougaone osnove sa velikim stubovima, a oltar je prekriven svodom. Skulptorskа dekoracija je pod uticajem vizantijske umetnosti.

Takozvani Oktagon predstavlja Sabornu Crkvu. Građena je u tri faze, krajem četvrtog, početkom petog i sredinom šestog veka nove ere. Ona je zamenila raniju manju crkvu posvećenu Apostolu Pavlu (rani IV vek nove ere), i izgrađena je na mestu grobnice hrama iz kasno helenističkog perioda (heroon). Kompleks obuhvata kupolu, krstionicu, dvospratni konak i monumentalni prolaz prema putu Via Egnatia.

Pravougaona zgrada (dimenzija 27x10m), otkrivena je južno od Foruma rimskog grada, sa galerijom koja se sastojala od kolonade sa šest korintskih stubova prepoznatljivoj po svojoj arhitekturi i natpisima kao i po drevnoj rimskoj pijaci (Macellum). Kompleks se sastoji od unutrašnjeg dvorišta sa stubovima – peristila sa desne strane i prodavnica sa leve strane. Od pijace je odvojen Forumom, širokom prometnom ulicom (9m). Zgrada datira iz perioda Antonines (druga polovina drugog veka nove ere). Sredinom šestog veka nove ere, najveći deo kompleksa je uništen do temelja kako bi se stvorio prostor za izgradnju Bazilike B. Samo njen severni deo je očuvan sa šest kamenih kolonada, koje je Baziliki pripojio vizantijski arhitekta formirajući monumentalni ulaz sa severne strane.

Iskopavanja u Filipima su započeta 1914. godine od strane francuske škole u Atini, a nastavljena su od strane grčke Državne arheološke službe i atinskog arheološkog društva posle Drugog svetskog rata. Iskopavanja na lokalitetu sada obavlja grčka arheološka služba, Aristotelov Univerzitet u Solunu i francuska arheološka škola. Sve iskopine se čuvaju u Arheološkom muzeju Filipi.

Zgradu arheološkog muzeja Filipi čine dva nivoa izložbenih prostorija za stalnom postavkom nalaza i iskopina iz drevnog grada. Muzej obuhvata četiri glavne zbirke nalaza iz praistorijskog naselja Dikili Taš iz helenističkog, rimskog i ranog hrišćanskog grada Filipi.

Radno vreme lokaliteta je tokom zime od ponedeljka do nedelje od 08.00-15.00, a tokom leta (od 1. aprila) od 08.00-20.00. Nalazište je zatvoreno za posetu 1. januara, 25. marta, na Veliki petak i subotu od 12.00-15.00, za Uskrs, Božić i 25. decembra.

Redovna cena ulaznice u Filipi iznosi 6e, a povlašćena 3e. Ulaz na lokalitet je besplatan 6. marta, 18. aprila i 18. maja, poslednjeg vikenda u septembru i na zvanične državne praznike.

Pravo na povlašćenu cenu imaju lica koja poseduju propusnicu, staratelji (pratioci) dece i nastavnici u organizovanim posetama obrazovnog karaktera. Pravo na besplatan ulaz imaju građani Grčke i drugih zemalja članica Evropske unije stariji od 65 godina sa ličnom kartom ili pasošem radi provere starosti i zemlje porekla, vlasnici posebne članske karte Međunarodnog saveta muzeja (ICOM) i Međunarodnog saveta za spomenike i lokalitete (ICOMOS), zvanični gosti Grčke države, nakon odobrenja generalnog direktora za antikvitete i nasleđe, mladi starosti do 18 godina, sa ličnom kartom ili pasošem za potvrdu starosti, zvaničnici Ministarstva kulture i sporta i Arheološkog Fonda, studenti visokih škola i učenici škola za turističke vodiče u državama članicama Evropske unije kao i studenti viših i visokih škola van zemalja Evropske unije uz index, članovi kompanija i udruženja prijatelja muzeja i arheoloških lokaliteta sa overenom članskom kartom.

Nakon obilaska Filipa, neizostavno je posetiti crkvu Sv. Lidije koja se nalazi nedaleko od reke Zigakti, a zatim i grad Drama, u kome se nalazi park Sv. Barbara, jedan od najlepših parkova na Balkanu, sa jezerima, rekama i drevnim mostovima. Nedaleko od Drame se nalazi i pećina Alistrati, koja obiluje retkim netaknutim stalaktitima i stalagmitima.

Za sam kraj, na oko 1,5km istočno od Filipa, na uzvišenju od 16m, preporučujemo da zastanete pored praistorijskog naselja Dikili Taš u kome su pronađeni dokazi života na ovom prostoru još iz doba Neolita.