Hosios David - Prepodobnog Davida, Latomou manastir (na grčkom jeziku: Οσίου Δαυίδ - Μονή Λατόμου) izuzetno je vredan spomenik ranohrišćanske i vizantijske umetnosti.
Izgrađena u ranom periodu širenja hrišćanstva, u vreme cara Galerija, kada su hrišćani bili nemilosrdno progonjeni, crkva je tokom vekova prošla kroz različite faze, ali opstala kao vredno duhovno blago. Danas je prepoznata i zaštićena kao deo UNESCO-ve Svetske baštine..

Kako doći do crkve?

Crkva Prepodobnog Davida - Manastir Latomou se nalazi u starom delu Soluna, u Gornjem gradu (Ano Poli), poznatom po svojom istoriji i šarmu. Najlakše je doći do nje pešice kroz uske, kamenite ulice Ano Poli, koje nude prelep pogled na grad.
Ano Poli - Stari grad Soluna
Crkva je vekovima služila kao mesto monaškog života i bila središte duhovnosti u Solunu.

Predanje o osnivanju crkve

Hagiološki dokaz da je spomenik postojao još u rimsko doba se nalazi u tekstu monaha Ignjatija iz 9 veka, Pripovedanju, u kome se navodi da je spomenik podigla Teodora, ćerka rimskog cara Galerija (293 - 305 Dioklecijanov tetrarh na Istoku, 305 - 311 rimski car), koji je bio progonitelj hrišćana. Za vreme njegove vladavine je pogubljen Sveti Dimitrije.

Po predanju, Teodora je tajno prihvatila hrišćanstvo i zamolila oca da joj sagradi kuću sa kadom. Ali umesto kupatila, ona je sagradila nišu i ukrasila je mozaikom sa hrišćanskim motivima. Kako bi bila skrivena, mozaik je bio obložen volovskom kožom.

Vekovima je mozaik bio prekriven i sačuvan tako, dok, na čudesan način nije otkriven monahu Senufiju nakon ikonoborstva (8. i 9. vek), kada su tokom zemljotresa pali malter i koža i postali vidljivi mozaici sa prikazom Hrista.

Legenda o otkriću mozaika

Otkriće Ikone Hrista iz Latomosa vezano je za legendu koja uključuje monaha po imenu Senufije, koji je živeo kao asketa u Nitrijskoj pustinji (Donji Egipat). Nakon što je molio za viziju Hristovog Drugog dolaska, dobio je uputstvo da ode do manastira Latomos u Solunu. Senufije je tamo dva puta putovao, prvi put nije uspeo da pronađe ikonu, ali prilikom svog drugog povratka, doživeo je zemljotres u crkvi, tokom kojeg je malter sa ikone pao, otkrivajući sjajnu sliku Hrista. Monah je, očaran ovom božanskom pojavom, prema predanju, umro na licu mesta i sahranjen je u crkvi.

Kako je crkva dobila ime

Ime „Hosios David“ (ili „Prepodobnog Davida“) potiče od monaha Davida, značajnog askete iz Soluna, koji je živeo u 5. i 6. veku. David je bio poznat po svom asketskom načinu života, pobožnosti i duhovnom značaju za hrišćansku zajednicu u Vizantiji.

Crkva, koja je prvobitno bila deo većeg manastirskog kompleksa poznatog kao Latomou manastir (manastir Hrista Spaitelja Latomskog), dobila je ovo ime u njegovu čast nakon što je u 20. veku ponovo vraćena pravoslavnom bogosluženju. Posvećivanje Davidu reflektuje poštovanje prema ovom solunskom monahu i njegovoj ulozi u hrišćanskoj tradiciji tog regiona.
Njegovo ime dodatno povezuje hram sa monaškom i asketskom duhovnošću, naglašavajući njegov značaj ne samo kao umetničkog i istorijskog spomenika, već i kao mesta duhovnog nasleđa​.

Mozaici i umetnost crkve - ranohrišćanski period

Najveća vrednost hrama Hosios David su mozaici, koji datiraju iz perioda ranog hrišćanstva. Mozaici prikazuju prizore iz života Isusa Hrista, kao i apostola, a posebno je značajna scena Teofanije - Bogojavljenja na polukupoli apside. U središtu kompozicije nalazi se mladi Hrist, koji sedi na luku koji simbolizuje nebo, unutar blistave aureole (oreola). Četiri reke raja (Fison, Geon, Tigrar i Eufrat) teku ispod njegovih nogu, dok reka Jordan prekriva dno kompozicije. Okružen je simbolima sva četiri Jevanđelista (anđeo, orao, lav i tele) i prorocima Jezekiljem i Avakumom. Mozaik se odlikuje bogatim bojama, duhovnošću i realizmom, posebno u prikazu prirode i životinja, odražavajući ranohrišćanski umetnički koncept.
Poseban je i mozaik sa likom Isusa, koji je prikazan bez brade, što je neuobičajeno za ikone tog vremena.

Freske iz 12. veka

Unutrašnjost crkve ukrašena je freskama iz 12. veka, koje uključuju scene kao što su Hristovo Rođenje, Krštenje i Preobraženje. Na južnom svodu crkve otkrivene su freske iz treće četvrtine 12. veka, sa značajnim umetničkim vrednostima. Scene uključuju Rođenje Hristovo, Krštenje, i Prikazanje Hrista u hramu. U prikazu Rođenja, Bogorodica leži u središtu kompozicije, dok Josif sa melanholičnim izrazom dodaje dubinu. U Krštenju, Hrist podseća na klasične predstave, dok figura Jovana Krstitelja i anđela stvara snažan kontrast. Freske odražavaju klasičnu tradiciju i pejzažnu atmosferu, čineći ih jednim od najlepših primera perioda vladavine dinastije Komnin. Dodatne scene iz 13. i 14. veka uključuju Ulaženje u Jerusalim i Molitvu na Maslinskoj gori.

Freske iz kasnijih perioda odražavaju prelaz sa tradicionalnog vizantijskog stila ka novom pravcu poznatom kao realizam iz perioda dinastije Paleologa (1261–1453) koji se razvio nakon obnove Vizantijskog carstva 1261. godine. Ovaj stil je poznat po izražavanju ljudskih emocija i pričama kroz umetnost, što se može primetiti u detaljima poput izraza lica svetaca i bogato ukrašenih pozadina.Ovaj period je poznat po kulturnom i umetničkom preporodu, često nazivanom “Renesansa Paleologa”. Freske predstavljaju važan primer umetničkog preporoda nakon burnog perioda ikonoklazma (borbe protiv ikona) i Latinskog carstva.

Tokom osmanskog perioda, crkva je pretvorena u džamiju i bila poznata kao Süleyman Efendi. Freske i zidovi su bili prekriveni malterom a otkrivene su početkom 20-og veka, nakon oslobođenja od Turaka 1912.

Poseta crkvi

Radno vreme crkve:
Od utorka do nedelje, od 10.00 do 17.00.
Pondeljkom je zatvorena.

Adresa:
Epimenidu 17, 54633 Thessaloniki.

Ako planirate obilazak, pogledajte tačnu lokaciju na mapi:
Lokacija na mapi

Do Starog grada - Ano Poli možete doći (što preporučujemo) i gradskim prevozom pa pogledajte ovde autobuske linije: Obilazak Soluna gradskim prevozom.



Danas, crkva Hosios David nudi posetiocima jedinstvenu priliku da se dive ne samo duhovnoj, već i umetničkoj baštini ranohrišćanskog i vizantijskog perioda. Poseta ovom spomeniku je putovanje kroz istoriju i veru, uz neizmernu inspiraciju za ljubitelje umetnosti, religije i istorije.
U ovom delu grada možete obići još jednu značajnu crkvu - zadužbinu srpskog kralja Milutina, koja je takođe na UNESCO listi Svetske kulturne baštine: Crkva Svetog Nikole Orfanosa - zadužbina srpskog kralja Milutina.

Za sve koji žele da istraže vizantijsku baštinu, Solun je nezaobilazna destinacija.

Ako ste posetili neki od navedenih spomenika, podelite sa nama vaše utiske na društvenim mrežama.


Uvek smo tu da vam pomognemo u istraživanju Grčke! Pratite nas za najnovije informacije, korisne savete i autentična iskustva kako biste proveli nezaboravan odmor u Grčkoj!

U ponudi imamo preko 3 000 smeštaja. Odaberite odgovarajući za vas i vašu porodicu klikom OVDE.


Pratite nas na društvenim mrežama gde redovno delimo ekskluzivne ponude, popuste i specijalne aranžmane za letovanje u Grčkoj kao i informacije, savete i korisne vesti.
Facebook:Nikana.gr
Instagram: @nikana.gr
Tiktok: nikana.gr
Facebook grupa: Live from Greece
YouTube kanal @NikanaTravel
Pišite nam na e-mail: nikana@nikana.gr
Naš sajt nikana.gr je vodeći izvor informacija o Grčkoj na Balkanu.